ATİPİK OTİZM / HAFİF OTİZM

               Dünya genelinde her 59 kişiden bir tanesini etkilemekte olan ve bir gelişim bozukluğu olan otizm hastalığı ömür boyu süren bir durumdur. Atipik otizm tanılı kişiler iletişim kurma güçlüğü, gelişimsel gerilik, tekrarlayıcı konuşma tarzı ve sosyal uyum bozuklukları yaşarlar. Ancak otistik bozukluğu olanlara göre daha az ve daha hafif semptomlara sahip olurlar. .

           Otizm doğuştan gelen bir gelişim bozukluğu çeşidi olarak tanımlanır. Otizm sonradan ortaya çıkan bir rahatsızlık değildir, doğuştan gelen bir yetersizliktir. Otizmin karakteristik özellikleri kadar yoğun görülmemesi ya da çok hafif seyretmesi ise Atipik Otizm yani Hafif Otizm olarak adlandırılır. Halk arasındaki tanımı ile yalancı otizm, silik otizm, geçici otizm veya yarı otistik diye bilinir. Bu tip otizm bozukluğuna sahip kişiler, yaşamlarını sürdürmede aşırı sorun yaşamazlar. Diğer otizm çeşitlerine göre topluma daha kolay uyum gösterirler.

           Otizm rahatsızlığında tedavi sürecine en iyi cevap veren grup Atipik Otizm rahatsızlığına sahip çocuklardır. Atipik otistik çocukları diğer tüm otizmlilerden ayıran en önemli özellik ise erken tanı, terapi ve doğru tedavi yöntemleri ile aşılarak düzeltilebilir olmasıdır. Bireyin atipik otizmde yaşadığı sorunları aşmasında erken tanının etkisi çok büyüktür.

                        BELİRTİLERİ NELERDİR?

Atipik otizmde de belirtiler hastadan hastaya değişiklik gösterebilir. Atipik otizmde aşağıdaki belirtilerden en az birinin olması veya birden fazla belirtinin daha hafif şiddette seyretmesi gözlemlenebilir. 

En bilinen atipik otizm belirtileri şu şekildedir:

Dil ve konuşma yeteneğinde gecikme veya güç çekme gözlemlenir.

• Motor gelişim, görsel veya mekansal algı, bilişsel yetiler gibi farklı nörolojik yeteneklerde gelişimsel problemler görülebilir.
• Tat, koku, görme, dokunma veya işitme duyularında artmış veya azalmış duyarlılık.
• Stereotipik yani tekrarlayıcı davranış kalıpları gösterebilir.
• Takıntılı ve tekrarlayıcı davranışlar sergileyebilir.
• Kas gelişiminde gerilik görülür.
• Anlama ve algılama da güçlük çekebilirler.
• Sosyal uyum ve iletişim sorunları görülür.
• Kaygı ve güven sorunları gözlemlenir.
• Sözlü veya sözlü olmayan iletişimde yetersizlik. (Seslenildiğinde duymuyormuş gibi davranırlar.)
• Ses, koku, ışık veya dokunuşa aşırı hassas olabilir.
• Tehlike ve korku duygusu hissetmezler.

• Göz kontağı kuramaz veya adına tepki veremezler. (Gözlerinize baksalar bile kısa sürelidir veya sizden uzaklara bakıyormuş gibi görünür.)
• Sıcak, soğuk veya herhangi bir acıya karşı oldukça duyarsızdır.
• Saldırgan olabilir, kendisine, başkalarına ya da eşyalara zarar verebilir.
• Rutin olarak görmeye ve yapmaya alıştıkları şeyleri severler. Yapılan her küçük değişiklik bile daha fazla stres yaşamasına neden olur.
• Aşırı çekingen ve utangaç olurlar.
• Çocuğun kollarını kanat çırpar gibi çırpması, dönme, sallanma, zıplama hareketleri sergiler.
• Ev veya oda düzenlerinin bozulmasına karşı aşırı tepki gösterebilir. Örneğin evdeki eşyaların yerleri değiştirilmişse, eşyalar eski yerlerine konana kadar kendilerini yerden yere vurup ağlayabilirler.

                        NEDENLERİ NELERDİR?

En çok merak edilen konular içerisinde atipik otizm neden olur sorusu geliyor.  Genetik faktörler, çevresel faktörler, hormonal nedenler ve bazı nörogelişimsel farklılıklar atipik otizmin nedenleri arasında yer alıyor. İşte atipik otizmin nedenleri:

Annenin hamilelik sürecinde madde kullanması bebeklerde otizm riskini artırıyor.

Araştırmalar çocuklarda otizm görülme riskinin anne-babanın yaşı ilerledikçe arttığını ve özellikle 35 yaş üstü babalar için bu riskin daha yüksek olduğunu gösteriyor.

Erken doğum, zor doğum gibi çocuğun sinir sistemlerinde iz bırakan sorunlar otizme neden olabiliyor.

Anneden çocuğa ağır metal geçişi ya da çocukta sonradan birikim olması atipik otizme neden olabilir. Anne kanından bebeğe geçen ağır metal henüz gelişmekte olan bebeğin beyin dokusunu etkiler. (Ağır metaller vücudun az da olsa ihtiyaç duyduğu “çinko, bakır, alüminyum, krom, demir, manganez” gibi elementler ile vücudun hiç ihtiyaç duymadığı “kurşun, cıva, arsenik ve kadmiyum” gibi metallerdir.) Şu an için öne çıkabilecek atipik otizm nedenleri arasında bu nedenler yer alıyor. Ancak Atipik otizmin henüz tamamen kanıtlanmış bir nedeni bulunmuyor. Ancak bu konuyla ilgili bilimsel araştırmalar halen devam ediyor.

                         TAMAMEN DÜZELİR Mİ?

                Atipik otizm tamamen yok olmaz. Ancak davranış terapi desteği ile yetişkinlik döneminde, bu rahatsızlıklardan muzdarip olmayan sağlıklı bireylerden ayırt edilemez seviyeye ulaşabilirler. Otistik belirtiler zamanla kaybolabilir. Bu yüzden, erken tanı ve tedaviye önem arz eder.

                         HAFİF OTİZM (ATİPİK OTİZM) GEÇER Mİ?

                         NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Otizm türlerinin bilinen kesin ilaç ya da ameliyat gibi bir tedavisi yoktur. Tedavi çocuğun gereksinimlerine göre planlanır. Tedavi sürecinde özel eğitimlerin ve psikolojik desteklerin  yardımıyla çocukların becerilerini geliştirip, iyi oluşlarının arttırılması  hedeflenir.

Otizm rahatsızlığında tedavi sürecine en iyi cevap veren grubun Atipik otizm yani hafif otizmli grubun olduğu unutulmamalı. Hafif otizmli çocuk çeşitli terapi desteği alarak tedavi edilebilir. Ne tür bir desteğin gerekli olduğu zamanla veya çocuğa göre değişebilir.

Duygusal ve iletişim becerilerini geliştirmek için oyun temelli aktiviteler, konuşma becerilerini ve beden dilini geliştirmek için konuşma terapi desteği sağlanır.

Atipik otizm tedavi sürecinde çocuklar özel bir eğitim ve psiko-eğitsel terapiler alarak sosyal becerilerini geliştirir. Kendilerini daha iyi ifade edebilir ve davranış problemlerinde azalma görülür.  Bilişsel işlevleri ve konuşma becerileri gelişir. Motor becerileri artar, takıntıları azalır.

                          NASIL DAVRANMALI?

Otizmli çocuğa ilgi gösterilmeli, sıcak ve anlayışlı davranışlar sergilenmeli, sevgi ile yaklaşılmalı. Unutmayın ki onların en çok ihtiyaç duydukları şey anlayış. Anlayın ve anladığınızı ona hissettirin. Atipik otizm tedavisi gören çocuğun ailesi tedavi sürecinde umutsuzluğa kapılmamalı. Aksi taktirde çocuk psikolojik olarak olumsuz etkilenebilir ve tedaviyi reddedebilir. Atipik otizmli çocuk tedavi sürecinde ailesi tarafından daima desteği hissetmelidir.

Kaynakça

Angell, M. E., Nicholson, J. K., Watts, E. H., & Blum, C. (2011). “Using a Multicomponent Adapted Power Card Strategy to Decrease Latency During Interactivity Transitions for Three Children with Developmental Disabilities.” Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 20(10): 1-12.

Erbaş, D. (2002). Gelişimsel geriliği olan çocukların problem davranışlarının azaltılmasında işlevsel iletişim öğretiminin sönme ve sönme olmaksızın etkililiklerinin karşılaştırılması. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.